Imithi Ikhula ngokukhawuleza kubushushu beDolophu

KwiSiqithi sobushushu basezidolophini, iZippy Red Oaks

Ngu-DOUGLAS M. MAIN

IThe New York Times, ngoAprili 25, 2012

 

Izithole ezibomvu ze-oki eCentral Park zikhula zikhawuleze ziphindwe kasibhozo kunezo zalinywa ngabazala babo ngaphandle kwesixeko, mhlawumbi ngenxa yesiphumo “sesiqithi sobushushu” sasezidolophini, Ingxelo yabaphandi beYunivesithi yaseColumbia.

Abaphandi batyala izithole ze-oki ebomvu yendalo entwasahlobo ka-2007 kunye no-2008 kwiindawo ezine: enyakatho-mpuma yeCentral Park, kufuphi ne-105th Street; kwiindawo ezimbini zehlathi kwi-suburban Hudson Valley; kwaye kufuphi nesixeko sase-Ashokan Reservoir kwiCatskill foothills malunga neekhilomitha ezili-100 kumntla weManhattan. Ekupheleni kwehlobo ngalinye, imithi yesixeko yayibeke i-biomass ephindwe kasibhozo kunezo zikhuliswe ngaphandle kwesixeko, ngokophononongo lwabo, olupapashwe kwijenali yeFiziyoloji yoMthi.

 

"Izithole zakhula ngakumbi esixekweni, ngokuhla kokukhula njengoko usiya kude esixekweni," utshilo umbhali okhokelayo wolu phando, uStephanie Searle, owayengumfundi wesidanga kwiYunivesithi yaseColumbia xa kwaqalwa uphando kwaye ngoku ungumphandi womgaqo-nkqubo we-biofuels. IBhunga laMazwe ngaMazwe ngezoThutho ezicocekileyo eWashington.

 

Abaphandi bacingela ukuba amaqondo obushushu ashushu eManhattan - ukuya kuthi ga kwidigri ezisibhozo ebusuku kunakwindawo yasemaphandleni - inokuba sesona sizathu siphambili samazinga okukhula okukhawuleza kweCentral Park.

 

Ukanti amaqondo obushushu ngokucacileyo ngomnye kuphela umahluko phakathi kweziza zasemaphandleni nezisezidolophini. Ukwahlula indima edlalwa yi-thermostat, abaphandi baphinde baphakamisa i-oki kwindawo yebhubhoratri apho zonke iimeko zifana ngokusisiseko, ngaphandle kweqondo lokushisa, eliye latshintshwa ukuba lilingise iimeko ezivela kwiindawo ezahlukeneyo zentsimi. Ngokuqinisekileyo, babona izinga lokukhula ngokukhawuleza kwee-oki eziphakanyiswe kwiimeko ezishushu, ezifana nezo zibonwa kwintsimi, uDkt Searle uthe.

 

Okubizwa ngokuba yimpembelelo yesiqithi sobushushu basezidolophini kudla ngokuxoxwa ngayo ngokweziphumo ezinokuthi zibe zibi. Kodwa uphononongo lucebisa ukuba inokuba luncedo kwiintlobo ezithile. "Ezinye izinto eziphilayo zinokuphumelela kwiimeko zasezidolophini," watsho omnye umbhali, uKevin Griffin, isazi somthi eLamont-Doherty Earth Observatory e-Columbia, kwingxelo.

 

Iziphumo zihambelana nezo ze-a 2003 isifundo kwiNdalo eye yafumana amazinga okukhula okukhulu phakathi kwemithi yepoplar ekhuliswe esixekweni kunaleyo ikhule kwiindawo ezikufutshane. Kodwa uphononongo lwangoku luye lwaya phambili ngokuhlukanisa umphumo wokushisa, uDkt Searle uthe.

 

I-oki ebomvu kunye nezihlobo zabo zilawula amahlathi amaninzi ukusuka eVirginia ukuya emazantsi eNew England. Amava ee-oki ezibomvu zeCentral Park anokuvelisa into enokwenzeka kumahlathi kwenye indawo njengoko amaqondo obushushu enyuka kumashumi eminyaka ezayo kunye nokutshintsha kwemozulu, abaphandi bacebisa.