Manatu Fou: Toto Laau

Na matou aʻoaʻoina ma le loto mafatia e uiga i le maliu o Wangari Muta Maathai.

Na fautua atu Polofesa Maathai ia i latou o le totoina o laau atonu o se tali. O laau e saunia ai fafie mo le kukaina o meaʻai, meaʻai mo lafumanu, ma mea mo pa; o le a latou puipuia vai ma fa'amautu le palapala, fa'aleleia fa'ato'aga. O le amataga lea o le Green Belt Movement (GBM), lea na faʻatuina aloaia i le 1977. GBM talu mai le faʻaputuina o le faitau selau o afe o tamaʻitaʻi ma alii e totoina le sili atu i le 47 miliona laau, toe faʻaleleia siosiomaga faʻaleagaina ma faʻaleleia le lelei o le olaga mo tagata. i le mativa.

A'o fa'alauteleina le galuega a le GBM, na iloa ai e Polofesa Maathai o tua atu o le mativa ma le fa'aleagaina o le si'osi'omaga o mataupu loloto o le fa'avaivai, pulega leaga, ma le leiloa o tulaga taua na mafai ai e nu'u ona tausia o latou fanua ma mea e ola ai, ma mea e sili ona lelei i a latou aganuu. O le totoina o laau na avea ma nofoaga e ulufale ai mo se fuafuaga lautele lautele, tamaoaiga, ma le siosiomaga.

I le vaitau o le 1980 ma le 1990 na faʻatasi ai le Green Belt Movement ma isi lagolago faʻa-temokalasi e faʻamutaina le faʻamutaina o le faʻaleagaina o le pulega faʻatonu a le peresetene Kenyan Daniel arap Moi. O Polofesa Maathai na amataina ni faʻasalalauga na taofia ai le fausiaina o se fale maualuga i Uhuru (“Saolotoga”) Paka i le taulaga o Nairobi, ma taofia ai le faoa o fanua faitele i le Vaomatua o Karura, i le itu i matu o le taulaga. Sa fesoasoani foi o ia i le taitaia o le mataala i le tausaga atoa ma tina o pagota faaupufai lea na iu ai i le saolotoga o alii e 51 na umia e le malo.

O se taunuuga o nei mea ma isi taumafaiga lagolago, o Polofesa Maathai ma GBM le aufaigaluega ma ana paaga na sasaina soo, falepuipui, faʻalavelave, ma faʻasalalau faʻalauaʻitele e le pulega Moi. O le lē fefe ma le maumauaʻi o Polofesa Maathai na iʻu ai ina avea o ia ma se tasi o tamaʻitaʻi taʻutaʻua ma sili ona faaaloalogia i Kenya. I le tulaga fa'ava-o-malo, na ia maua ai fo'i le fa'aaloalo ona o lona tu'u loto tele mo aia tatau a tagata ma le si'osi'omaga.

O le tautinoga a Polofesa Maathai i se Kenya faatemokalasi e lei faavaivai. Ia Tesema 2002, i le uluai palota saoloto ma le tonu i lona atunuu mo se augatupulaga, na filifilia ai o ia e avea ma faipule o Tetu, o se itumalo e latalata i le mea na ia soifua aʻe ai. I le 2003 na tofia ai e Peresitene Mwai Kibaki lona Sui Minisita mo le Siosiomaga i le faigamalo fou. Na aumai e Polofesa Maathai le fuafuaga a le GBM o le fa'amalosia o tagata lautele ma le ta'utinoga i le fa'aauai, pulega manino i le Matagaluega o le Si'osi'omaga ma le pulega o le vaega tupe a le itumalo o Tetu. I le avea ai o se Faipule, sa ia faamamafaina: toe fa'aleleia o le vaomatua, puipuiga o le vaomatua, ma le toe fa'aleleia o fanua fa'aleagaina; polokalame tau a'oa'oga, e aofia ai sikolasipi mo i latou ua matuaoti ona o le HIV/AIDS; ma fa'alautele avanoa i faufautua ma su'ega tauofo (VCT) fa'apea le fa'aleleia atili o mea'ai mo i latou o lo'o maua i le HIV/AIDS.

O Polofesa Maathai o loo totoe mai lana fanau e toatolu—Waweru, Wanjira, ma Muta, ma le afafine o lana tama o Ruth Wangari.

Faitau atili mai Wangari Muta Maathai: A Life of Firsts iinei.