Lifate li Hōla ka Potlako Mochesong oa Litoropo

Sehlekehlekeng sa Urban Heat, Zippy Red Oaks

Ka DOUGLAS M. MAIN

The New York Times, April 25, 2012

 

Lipeo tse khubelu tsa oak Central Park li hola ka potlako ho makhetlo a robeli ho feta litloholo tsa bona tse lengoang kantle ho toropo, mohlomong ka lebaka la phello ea "sehlekehleke sa mocheso" sa litoropo, Bafuputsi ba Univesithi ea Columbia ba tlaleha.

Bafuputsi ba ile ba lema lipeo tsa lifate tsa oak tse khubelu nakong ea selemo ka 2007 le 2008 libakeng tse 'nè: ka leboea-bochabela Central Park, haufi le 105th Street; libakeng tse peli tsa meru phuleng ea toropo ea Hudson Valley; le haufi le Letamo la Ashokan la toropo sebakeng sa Catskill bohōle ba lik'hilomithara tse 100 ka leboea ho Manhattan. Qetellong ea lehlabula le leng le le leng, lifate tsa toropo li ne li kentse biomass ka makhetlo a robeli ho feta tse holisitsoeng kantle ho toropo, ho latela thuto ea bona, e hatisitsoeng koranteng ea Tree Physiology.

 

"Lipeo li ile tsa hola haholo toropong, 'me kholo e ntse e fokotseha ha u ntse u tsoela pele ho tloha toropong," ho boletse sengoli se etelletseng pele sa thuto, Stephanie Searle, eo e neng e le moithuti oa pele oa Univesithi ea Columbia ha lipatlisiso li qala, 'me hona joale ke mofuputsi oa leano la biofuels. Lekhotla la Machaba la Lipalangoang tse Hloekileng Washington.

 

Bafuputsi ba hakantse hore mocheso o futhumetseng oa Manhattan - ho fihla ho likhato tse robeli bosiu ho feta libakeng tsa mahaeng - e ka ba lebaka le ka sehloohong la ho hōla ka potlako ho Central Park oak.

 

Leha ho le joalo mocheso ho hlakile hore ke e 'ngoe feela ea phapang pakeng tsa libaka tsa mahaeng le tsa litoropo. Ho arola karolo e phethoang ke thermostat, bafuputsi ba ile ba boela ba phahamisa li-oak sebakeng sa laboratori moo maemo ohle a neng a tšoana hantle, ntle le mocheso, o ileng oa fetoloa hore o etsise maemo a tsoang libakeng tse fapaneng tsa masimo. Ha e le hantle, ba ile ba bona litekanyetso tsa khōlo e potlakileng ea li-oak tse phahamisitsoeng maemong a chesang, a tšoanang le a bonoang tšimong, Dr. Searle o itse.

 

Seo ho thoeng ke phello ea sehlekehlekeng sa mocheso oa litoropo hangata se buisanoa ka liphello tse ka 'nang tsa e-ba mpe. Empa boithuto bo fana ka maikutlo a hore e ka ba thuso ho mefuta e itseng. "Liphoofolo tse ling li ka atleha maemong a litoropo," ho boletse sengoli se seng, Kevin Griffin, setsebi sa fisioloji ea lifate Lamont-Doherty Earth Observatory e Columbia.

 

Liphetho li tsamaellana le tsa a Thuto ea 2003 ka Tlhaho e ileng ea fumana litekanyetso tse kholoanyane tsa khōlo har’a lifate tsa popoliri tse hōlisitsoeng motseng ho feta har’a tse lenngoeng libakeng tse haufi le naha. Empa thuto ea hajoale e ile ea tsoela pele ka ho khetholla phello ea mocheso, Dr. Searle o itse.

 

Li-oak tse khubelu le beng ka tsona li laola meru e mengata ho tloha Virginia ho ea ka boroa ho New England. Phihlelo ea li-oak tse khubelu tsa Central Park e ka fana ka leseli la se ka etsahalang merung libakeng tse ling ha mocheso o nyoloha ka mashome a lilemo a tlang le tsoelo-pele ea phetoho ea maemo a leholimo, bafuputsi ba khothalelitse.