Bi dilekî giran em der barê mirina Wangari Muta Maathai de fêr bûn.
Profesor Maathai ji wan re pêşniyar kir ku çandina daran dibe bersiv. Dar dê ji bo xwarinçêkirinê dar, ji heywanan re çêlek û ji bo têlgirtinê materyal peyda bikin; ew ê zozanan biparêzin û axê aram bikin, çandinî baştir bikin. Ev destpêka Tevgera Kembera Kesk (GBM) bû, ku bi awayekî fermî di 1977-an de hat damezrandin. GBM ji wê demê ve bi sed hezaran jin û mêr seferber kir ku zêdetirî 47 mîlyon dar biçînin, hawîrdorên xirabûyî vegerînin û kalîteya jiyanê ji bo mirovên di xizaniyê de çêtir bikin.
Her ku xebata GBM berfireh bû, Profesor Maathai fêm kir ku li pişt xizanî û wêrankirina jîngehê mijarên kûrtir ên bêhêzbûn, rêveberiya xirab, û windakirina nirxên ku hiştibû ku civatan ax û debara xwe bidomînin, û ya ku di çandên wan de çêtirîn bû, hene. Çandina daran ji bo rojeveke mezin a civakî, aborî û hawîrdorê bû xala têketinê.
Di salên 1980-an û 1990-an de Tevgera Kembera Kesk bi parêzvanên din ên demokrasîxwaz re tev li zextê bû ku dawî li binpêkirinên rejîma dîktatorî ya serokê Kenya yê wê demê Daniel arap Moi bîne. Profesor Maathai kampanyayên ku avakirina asîmanek li Parka Uhuru ("Azadî") li navenda bajarê Nairobi rawestand, û desteserkirina zeviyên giştî li Daristana Karura, li bakurê navenda bajêr, rawestand. Her wiha bi dayikên girtiyên siyasî re nobeda salekê ya ku di encamê de ji bo 51 zilamên di destê hikûmetê de girtî serbest hatin berdan, kir.
Di encama van û hewildanên din ên parêzvaniyê de, Profesor Maathai û karmend û hevkarên GBM gelek caran ji hêla rejîma Moi ve hatin lêdan, girtin, tacîzkirin û eşkere kirin. Netirsbûn û domdariya Profesor Maathai bû sedem ku ew bibe yek ji jinên herî naskirî û rêzdar li Kenyayê. Di qada navneteweyî de jî ji ber helwesta xwe ya wêrek a ji bo mafên mirovan û jîngehê hate naskirin.
Pabendbûna Profesor Maathai ya ji bo Kenyayek demokratîk tu carî têk neçû. Di Kanûna Pêşîn 2002 de, di yekemîn hilbijartinên azad û adil de li welatê xwe ji bo nifşekê, ew wek parlementera Tetu hat hilbijartin. Di sala 2003 de Serok Mwai Kibaki di hikûmeta nû de cîgirê wezîrê jîngehê tayîn kir. Profesor Maathai stratejiya GBM-ê ya hêzdarkirina bingehîn û pabendbûna bi rêveberiyek beşdar, şefaf ji Wezareta Jîngehê û rêveberiya fona pêşkeftina devera Tetu (CDF) re anî. Weke parlementerek, wê tekez kir: nûkirina daristanan, parastina daristanan, û vegerandina erdên wêranbûyî; destpêşxeriyên perwerdehiyê, tevî bûrsên ji bo kesên ku ji ber HIV/AIDS sêwî mane; û ji bo kesên ku bi HIV/AIDS dijîn re gihîştina şêwirmendî û ceribandina dilxwazî (VCT) û her weha xwarina çêtir kirin.
Profesor Maathai ji sê zarokên xwe - Waweru, Wanjira, û Muta, û neviya wê, Ruth Wangari, dimîne.
Ji Wangari Muta Maathai bêtir bixwînin: Jiyanek Pêşîn vir.